Wist je dat één wolkenveld boven een zonnepark genoeg is om de zonopwek te verstoren? In de huidige energiemarkt telt flexibiliteit meer dan ooit. Dat betekent: slim omgaan met hoeveel stroom je opwekt en verbruikt. Door de groei van zonne- en windenergie verandert het aanbod van elektriciteit steeds sneller. Daardoor wordt voorspellen lastiger en ontstaat sneller onbalans. En dat kost geld!
Of je nu leverancier bent, producent of grootverbruiker: wie grip heeft op onbalans, bespaart kosten en voorkomt verrassingen. In deze blog lees je wat er speelt en vooral wat jij eraan doet.
Wat veroorzaakt onbalans?
Onbalans ontstaat als er op het elektriciteitsnet meer of minder stroom verbruikt of opgewekt wordt dan vooraf is ingepland. Met steeds meer zon en wind in het systeem is dat risico dagelijks aanwezig. Denk aan plotselinge wolkenvelden, een windstilte, of een storing in een zonnepark. Ook fouten in verbruiksprognoses en technische problemen met centrales veroorzaken onbalans. Als dat gebeurt, moet TenneT ingrijpen. De kosten daarvan? Die rekenen ze door aan de marktpartijen die uit balans zijn.
Wie zijn betrokken?
Bij onbalans spelen meerdere partijen een rol. Ze zijn allemaal nodig om het systeem in balans te houden. Hoe beter ze samenwerken, hoe stabieler het net blijft:
Transmission system operators (TSO)
TSO’s, zoals TenneT in Nederland, houden de netbalans in de gaten. Zij grijpen in bij onbalans, zorgen dat het systeem stabiel blijft, en verdelen de onbalanskosten. Ze monitoren continu en nemen maatregelen op de energiemarkt. Zonder hen is er geen controle op onbalans.
Balance Responsible Parties (BRP’s)
BRP’s zijn bedrijven die verantwoordelijk zijn voor het in balans houden van de hoeveelheid stroom die zij leveren of afnemen. Denk aan energieleveranciers of grote producenten. Ze maken vooraf een inschatting van hoeveel stroom ze verwachten op te wekken of te gebruiken. Komt dat niet uit? Dan ontstaat er onbalans en betalen zij een vergoeding: de onbalanskosten. Door goed te plannen, slim aan te sturen en helder te communiceren met klanten en partners, houden BRP’s hun risico’s zo klein mogelijk.
Energieproducenten en verbruikers
Energieproducten en verbruikers zorgen samen voor de daadwerkelijke opwerk en afname van elektriciteit. Als een zonnepark plots meer produceert dan verwacht, of een fabriek onverwacht veel stroom verbruikt, ontstaat er onbalans. Door flexibel te produceren of je vraag te sturen, help je het systeem in evenwicht te houden.
Leveranciers en aggregators
Leveranciers en aggregators verzamelen flexibele energiebronnen, zoals batterijen en slimme apparaten, en bieden deze gezamenlijk aan op de energiemarkt. Ze helpen BRP’s en TSO’s om het elektriciteitsnet in evenwicht te houden. Hoe beter ze samenwerken met andere partijen, hoe meer waarde ze leveren voor het energiesysteem.
Wat zijn de gevolgen van onbalanskosten?
Onbalanskosten hebben invloed op iedereen in de energieketen. Producenten en grootverbruikers betalen extra als hun werk niet volgens planning verloopt. BRP’s moeten betalen als hun inschatting niet klopt. Leveranciers krijgen soms ineens hoge kosten. Deze onvoorziene kosten maken energie duurder en het ondernemen complexer. Ook wordt het moeilijker om een bedrijf goed te laten draaien. En als de winst klein is, wordt investeren in duurzame oplossingen extra lastig. Onbalanskosten zorgen dus voor meer risico’s. Tijd om in actie te komen!
Hoe werkt het systeem achter onbalans?
Onbalans ontstaat als vraag en aanbod van elektriciteit niet gelijk zijn. Dat verschil noemen we energie-onbalans. De TSO grijpt dan in via de onbalansmarkt, met balanceringsacties. Die gebeuren vaak per kwartier. BRP’s die niet in balans zijn, krijgen een prijsprikkel: onbalanskosten. Die kosten verschillen per moment, afhankelijk van hoe groot de afwijking is en de actuele marktsituatie. Zo stuurt het systeem zichzelf bij.
Manieren om onbalanskosten te beperken
Gelukkig sta je niet machteloos: met slimme technologie en de juiste partners krijg je wél grip op onbalanskosten:
Bekijk live wat je opwekt en verbruikt
Met slimme meetoplossingen zoals Sparky zie je precies hoeveel energie je opwekt en gebruikt. Koppel dit aan een dashboard en stuur meteen bij als dat nodig is. Zo voorkom je verrassingen op je onbalansrekening.
Beter voorspellen met slimme modellen
Gebruik AI en machine learning om je energieverbruik en opwekking nauwkeuriger te voorspellen. Chargee’s Forecast Models combineren bijvoorbeeld weerdata, je eigen verbruiksgegevens en marktinformatie. Hoe beter je voorspelt, hoe kleiner de kans op onbalans.
Gebruik je flexibiliteit om slim bij te sturen
Batterijen, slimme apparaten en flexibele vraag geven je ruimte om snel te reageren op veranderingen. Met koppelingen zoals Chargee Cloud en Flint stuur je automatisch bij als dat nodig is. Zo speel je in op prijsveranderingen en balansproblemen.
Bundel je energie met een virtuele energiecentrale (VPP)
Een VPP brengt meerdere kleine energiebronnen samen en stuurt ze aan als één centrale eenheid. Zo kun je zelfs als kleinere speler toch meedoen op de onbalansmarkt. Chargee biedt hiervoor slimme software-oplossingen.
Werk samen en deel kennis met andere partijen
Door samen te werken met aggregators, technologiebedrijven en andere BRP’s wordt je sterker. Deel data, inzichten en middelen. Zo vorm je samen een netwerk dat sneller en slimmer reageert op onbalans.
Vooruitblik: wat brengt de toekomst?
Onbalanskosten gaan niet verdwijnen. Sterker nog: door meer zon en wind, grensoverschrijdende handel en automatische systemen worden de spelregels complexer. Bedrijven die nu investeren in flexibiliteit, slimme aansturing en samenwerking lopen straks voorop. Neem zelf het initiatief en houd controle over je energie:
Download de Chargee app in de App Store
Download de Chargee app op Google Play
Bekijk de Sparky P1 meter
